وبلاگ
فصل طلایی، از برداشت تا فرآوری اولیه پسته
فصل برداشت پسته، اوج یک سال زحمت و انتظار باغداران است. این مرحله حساس، نه تنها نیازمند دقت و زمان‌بندی صحیح است، بلکه مراحل اولیه فرآوری پس از برداشت نیز نقش حیاتی در حفظ کیفیت و ارزش نهایی این محصول ارزشمند ایفا می‌کند. بیایید نگاهی به این فرآیند حیاتی بیندازیم.
زمان‌بندی دقیق: کلید کیفیت برداشت
تعیین زمان مناسب برداشت پسته از اهمیت بالایی برخوردار است. برداشت زودتر از موعد می‌تواند منجر به کوچک ماندن مغز، افزایش پوکی و کاهش کیفیت نهایی پسته شود، در حالی که برداشت دیرهنگام نیز احتمال آلودگی به آفلاتوکسین (نوعی سم قارچی)، کاهش خندانی طبیعی پسته و حتی ریزش آن را افزایش می‌دهد.
به طور کلی، زمان برداشت پسته بستگی به رقم پسته و شرایط آب و هوایی منطقه دارد. نشانه‌های رسیدگی پسته شامل:
- تغییر رنگ پوست سبز پسته: از سبز تیره به سبز روشن مایل به زرد یا قرمز.
- جدا شدن راحت پوست سبز از پوسته استخوانی: این مهم‌ترین نشانه رسیدگی است.
- باز شدن (خندان شدن) برخی از پسته‌ها روی درخت.
باغداران باتجربه با لمس پسته و جدا کردن پوست سبز آن، به راحتی می‌توانند زمان دقیق برداشت را تشخیص دهند.
روش‌های برداشت: از سنتی تا مکانیزه
برداشت پسته به دو روش اصلی انجام می‌شود:
-
روش سنتی (دستی): در این روش، کارگران با استفاده از چوب‌های بلند یا با دست، پسته‌ها را از درخت تکانده و بر روی پارچه‌هایی که زیر درخت پهن شده است، جمع‌آوری می‌کنند. این روش زمان‌بر و نیازمند نیروی کار زیاد است، اما برای باغات کوچک یا در مواقعی که پسته کاملاً رسیده نیست و نیاز به دقت بیشتری دارد، مناسب است.
-
روش مکانیزه: در باغات بزرگ و مدرن، از دستگاه‌های برداشت مکانیکی (شیکرها) استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها با لرزاندن تنه درخت، پسته‌ها را به داخل صفحه‌های جمع‌آوری هدایت می‌کنند. روش مکانیزه سرعت بسیار بالایی دارد و هزینه‌های کارگری را کاهش می‌دهد، اما ممکن است در برخی موارد به درخت آسیب برساند و نیاز به زمین مسطح و درختان با فرم یکنواخت دارد.
پس از جمع‌آوری، پسته‌ها باید هرچه سریع‌تر به مراکز فرآوری (پسته خشک‌کنی یا ترمینال ضبط پسته) منتقل شوند تا از فاسد شدن یا رشد قارچ‌ها جلوگیری شود.
فرآوری اولیه: گامی حیاتی پس از برداشت
پس از رسیدن پسته به مراکز فرآوری، چندین مرحله کلیدی انجام می‌شود:
-
جداسازی پوست سبز: پسته‌ها در اسرع وقت وارد دستگاه‌های پوست‌کن می‌شوند. این دستگاه‌ها با سایش و فشار، پوست سبز نرم و گوشتی را از پوسته استخوانی جدا می‌کنند. سرعت عمل در این مرحله بسیار مهم است؛ تاخیر در پوست‌کنی می‌تواند منجر به تغییر رنگ پوسته استخوانی (قهوه‌ای شدن) و رشد قارچ‌های مولد آفلاتوکسین شود.
-
شستشو: پس از جداسازی پوست سبز، پسته‌ها شستشو داده می‌شوند تا هرگونه آلودگی و بقایای پوست از روی آن‌ها پاک شود. این مرحله به بهداشت و ظاهر نهایی پسته کمک می‌کند.
-
جداسازی پسته‌های پوک و ناخالص: در این مرحله، با استفاده از روش‌های مختلف (مانند آب‌شور یا دستگاه‌های سورتینگ)، پسته‌های پوک، نارس، و سایر ناخالصی‌ها از پسته‌های سالم و پر جدا می‌شوند. پسته‌های سالم به دلیل وزن بیشتر در آب نمک ته‌نشین می‌شوند، در حالی که پسته‌های پوک روی آب می‌مانند.
-
خشک کردن: این مرحله حیاتی‌ترین گام در فرآوری اولیه است. پسته‌ها باید به سرعت و به طور کامل خشک شوند تا رطوبت آن‌ها به حد مجاز (معمولاً کمتر از ۵ درصد) برسد. خشک کردن می‌تواند به روش‌های سنتی (پهن کردن در آفتاب روی سطوح تمیز) یا با استفاده از خشک‌کن‌های صنعتی انجام شود. خشک کردن صحیح، مانع از رشد قارچ‌ها و کپک‌ها، و در نتیجه از تولید آفلاتوکسین می‌شود و طول عمر نگهداری پسته را افزایش می‌دهد.
پس از این مراحل، پسته آماده انبارداری، سورتینگ نهایی، بودادن، بسته‌بندی و عرضه به بازار می‌شود. هر مرحله از این فرآیند، از برداشت تا فرآوری، نقش حیاتی در ارائه پسته‌ای باکیفیت و سالم به دست مصرف‌کننده ایفا می‌کند.